Veelgestelde vragen

Omdat ook jij in een vrije en veilige samenleving wilt leven. De geheime diensten (de AIVD en MIVD) doen onderzoek naar dreigingen en verzamelen inlichtingen voor nationale veiligheid en militaire operaties. Ze opereren hiervoor in het geheim en mogen heel ver gaan om gegevens en inlichtingen te verzamelen. Met de nieuwe wet voor de geheime diensten, de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017, mogen ze verder gaan dan wat wij en vele andere organisaties en burgers oké vinden.
De vorige wet was toe aan een update, maar we verdienen een betere wet dan die onlangs met grote haast door de Tweede en Eerste Kamer is aangenomen. Met de nieuwe wet gaat het kabinet een stap te ver en worden onschuldige burgers onvoldoende beschermd. Een tegenstem tijdens het referendum is een opdracht aan het kabinet om de onschuldige burger beter te beschermen en dus de wet op belangrijke punten te verbeteren.
Het gaat hier dus om een raadgevend referendum. Bij een raadgevend referendum mogen alle burgers die mogen stemmen in Nederland hun stem uitbrengen over een wet die door de Tweede en Eerste Kamer is aangenomen. De stem gaat altijd over de vraag of je ‘voor’ of ‘tegen’ de wet bent waarover het referendum gaat. De uitslag is niet bindend: de regering besluit dus zelf wat het met de uitkomst doet.

Met het referendum kunnen burgers wel een duidelijk signaal afgeven. Je kan de uitslag zien als een advies aan de regering om hier iets mee te doen. Dit advies krijgt vorm door de publieke discussie die plaatsvindt voorafgaand aan het referendum. Een regering die luistert naar de stem van de kiezer kan er niet mee wegkomen om de uitslag van een referendum volledig naast zich neer te leggen.
Nee, je stemt over een recent aangenomen wet en niet op een politieke partij. Het gaat dus over de vraag of je deze wet zoals die nu is oké vindt, of dat er nog dingen moeten veranderen óf dat je er helemaal tegen bent. Je kan natuurlijk het stemadvies overnemen van de partij waar je vaker op stemt, maar niet iedereen die op een bepaalde partij stemt deelt de mening van zijn of haar partij over dit onderwerp.
Het belangrijkste is dat je op 21 maart 2018 tijd vrijmaakt om naar het een stembureau binnen je gemeente te gaan. Alle stembureaus zijn open van 7.30 uur tot 21.00 uur. Uiterlijk 7 maart ontvang je thuis een stempas voor het referendum die je mee moet nemen naar het stembureau. Zorg dat je naast je stempas een geldig identiteitsbewijs meeneemt. Voordat je kan stemmen moet je je kunnen legitimeren. Je stem blijft uiteraard volledig anoniem.

Bij het stembureau ontvang je tegen inlevering van je stempas een stembiljet van een van de stembureauleden. Op dit stembiljet geef je met een rood potlood aan of je voor of tegen de ‘Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017’ bent door het juiste vakje rood te kleuren. Als je blanco wilt stemmen, vul je niets in. Daarna doe je je stembiljet opgevouwen in de stembus.

Wil je stemmen vanuit het buitenland? Volg dan de instructies die op deze site staan vermeld: https://www.denhaag.nl/nl/bestuur-en-organisatie/verkiezingen/kiezers-buiten-nederland.html

Praat ook met mensen in je omgeving! Als iemand niet in staat is om naar het stembureau te gaan vanwege een vakantie, ziekte of andere verplichtingen, bied dan aan om namens die persoon een stem uit te brengen via een machtiging. Dat is uiteraard geen extra stem voor jou, maar het geeft die persoon de kans om via jou alsnog een stem uit te brengen. Op de achterkant van je stembiljet vind je instructies hoe dit werkt.

Onthou: iedere stem telt!
Heel veel! Ga vooral in gesprek met je omgeving en zorg dat ze over het onderwerp gaan nadenken. Als je je niet in het onderwerp verdiept, is het misschien lastig om te begrijpen waarom wij kritiek hebben op de nieuwe wet voor de geheime diensten. Leg uit dat het helemaal niet zo zwart/wit is als het referendum doet vermoeden, maar dat een stem tegen de wet een stem is om de wet te verbeteren!

Wij hebben (binnenkort) op onze campagne-pagina allerlei middelen om je daarbij te helpen: printbare documenten met de feiten op een rij, raamposters en bijvoorbeeld links naar extra informatie (ook deelbaar op social media). Wil je nóg actiever meehelpen? We zijn op zoek naar vrijwilligers die namens ons de straat op willen om met het publiek te praten. Wil jij dit doen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief voor referendumvrijwilligers!
We noemen de mogelijkheid voor de geheime diensten om op grote schaal en stelselmatig gegevens te verzamelen van grote groepen mensen om daar vervolgens in te zoeken een sleepnet. We doen dit omdat het goed te vergelijken is met deze manier van vissen. Het grote nadeel van deze methode is dat je behalve het doelwit waar je naar vist ook een heleboel bijvangst hebt die niet in het net thuishoort. Die bijvangst bestaat uit de gegevens van onschuldige burgers en die kan bovendien, zonder dat de gegevens geanalyseerd zijn, uitgewisseld worden met buitenlandse geheime diensten.

En de wet bevat meer mogelijkheden om gegevens op grote schaal te verzamelen en analyseren. Zo kunnen de diensten direct toegang krijgen tot databases van iedere organisatie of bedrijf zolang iemand bereid is om vrijwillig en in het geheim met de diensten mee te werken. Dit kan volledig automatisch, zonder dat hier een mens aan te pas komt.
In het regeerakkoord staat vermeld dat “[v]an het massaal en willekeurig verzamelen van gegevens (‘sleepnet’) kan, mag en zal geen sprake zijn”. Deze tekst in het regeerakkoord is niet meer dan een herhaling van eerder gemaakte beloften tijden de parlementaire behandeling van de wet. Ook het vorige kabinet (Rutte II) beweerde dat de geheime diensten met de nieuwe wet nooit “massaal en willekeurig’ gegevens zouden verzamelen.

Ook wij hebben nooit beweerd dat de geheime diensten zomaar willekeurig gegevens zouden verzamelen. Daar gaat het ook niet om. Waar we wel grote moeite mee hebben is dat de geheime diensten massaal en stelselmatig communicatie mogen onderscheppen. Dat dit juist de bedoeling is van het sleepnet is tijdens de parlementaire behandeling door voormalig minister Plasterk expliciet erkend en aan dit feit verandert het regeerakkoord helemaal niets. De wet is onveranderd gebleven.

Bovendien zit er over vier jaar weer een nieuwe regering met nieuwe plannen en beloftes, en zitten we nog steeds met een wet inclusief sleepnet. Daarom is het juist zo belangrijk dat de nieuwe wet nu op cruciale punten verbeterd wordt, want alleen dan kunnen we erop vertrouwen dat we een wet hebben die onze rechten beschermd (ook in de toekomst) en de diensten de middelen geeft die noodzakelijk zijn.

Het sleepnet is zeker niet ons enige bezwaar tegen de wet. Er zijn vijf cruciale punten waarop de wet verbeterd moet worden, het sleepnet is daar slechts één van.

Internationale gegevensuitwisseling.
We vinden ook dat gegevens niet uitgewisseld mogen worden met buitenlandse geheime diensten als ze nog niet onderzocht zijn door de geheime diensten. Het risico dat hierdoor gegevens van onschuldige burgers in handen komen van buitenlandse geheime diensten, is groot en in onze ogen onacceptabel.

Realtime toegang.
De geheime diensten kunnen via de achterdeur van overheidsinstanties en bedrijven die vrijwillig door medewerkers wordt opengezet, volledig automatisch en op afstand toegang krijgen tot databases, zonder voldoende waarborgen en duidelijke grenzen.

Melden onbekende kwetsbaarheden (zero days).
Om te kunnen hacken kunnen de diensten gebruik maken van zwakke plekken in software die niet bekend zijn bij de maker daarvan. Het probleem is dat iedereen die gebruikt maakt van die software die zwakke plek dan heeft, de maker van de software niet op de hoogte is en het niet kan oplossen en daardoor ook andere overheden of criminelen hun gang kunnen gaan. Als de geheime diensten gebruik maken van dit soort kwetsbaarheden dan zouden ze deze altijd moeten melden bij de maker zodat die het gat kan dichten. Dat hoeft nu niet.

Toezicht.
Er is een onafhankelijke toezichthouder die een oogje houdt op de geheime diensten, de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Die controleert achteraf of de geheime diensten hun werk wel volgens de wet doen. Maar de bevindingen en aanbevelingen van de CTIVD zijn niet bindend en de minister kan beslissen deze naast zich neer te leggen. De oordelen van de CTIVD moeten bindend worden zodat zij overtredingen door de geheime diensten direct kan stoppen.
Wij vinden het juist belangrijk dat de wet voor de geheime diensten vernieuwd wordt. We zijn er dan ook niet tegen dat er een nieuwe wet komt. De nieuwe wet is ook op onderdelen een verbetering ten opzichte van wat we al hadden. Om maar een paar dingen te noemen: straks zijn er betere regels voor onderzoek in open bronnen op het internet (dus bijvoorbeeld de berichten die we op social media delen), zijn voor sommige bevoegdheden de waarborgen verzwaard en is ook het toezicht versterkt.

Maar we vinden dat de nieuwe wet op belangrijke onderdelen nu nog steeds tekortschiet en écht beter moet. Een tegenstem tijdens het referendum is een duidelijke opdracht aan het kabinet om de onschuldige burger beter te beschermen en dus de wet op die cruciale punten te verbeteren.

Het kabinet heeft de vrijheid om de wet op onderdelen aan te passen en een nee-stem staat volgens ons dus niet gelijk aan het volledig intrekken van de nieuwe wet. Als de regering het wil, is het prima mogelijk op korte termijn de wet op de controversiële delen te verbeteren.
Tuurlijk! Stuur een mail naar tijmen.swaalf@bof.nl